ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੇ ਲੋਗਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਯਾ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅਪਨੀ-ਅਪਨੀ ਬੁੱਧਿ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਨੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਅਪਨੇ ਵੱਖ੍ਯਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਜਦ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਤ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਚਿੱਤ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰਦੇ ਹਾਂ ਤਦ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਉੱਤਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨੀਚੇ ਲਿਖ੍ਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਠਕਾਂ ਅੱਗੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਪਹਿਲਾ ਸਾਧਨ ਜੋ ਸਭ ਤੇ ਵਧ ਕੇ ਹੈ ਸੋ ਸ਼ਰੀਰਕ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਅੱਗੇ ਪਏ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਬੂਤ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਲੋਗ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਗਿੱਦੜ ਕਿਸੇ ਸ਼ਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਲੇਵੇ ਤਦ ਪਹਿਲੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਭ ਭਾਈ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਖਾਣ ਦੇਣਗੇ ਅਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਬਚ ਜਾਏ ਤਾਂ ਭੇੜੀਆ ਯਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਬਲ ਵਾਲਾ ਜਾਨਵਰ ਉਸ ਥੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਖਾ ਜਾਏਗਾ। ਇਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੇ ਕੋਈ ਕਾਉਂ ਕਿਸੇ ਜਨੌਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਲਏਗਾ ਤਦ ਪਹਿਲੇ ਤਾਂ ਉਸੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਕਊਏ ਹੀ ਉਸ ਤੇ ਖੋਹ ਲੈਨਗੇ ਅਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਬਚੇਗਾ ਤਦ ਇੱਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਯਾਂ ਨਾਲ ਭੰਨ ਕੇ ਖੋਹ ਕੇ ਖਾ ਜਾਨਗੀਆਂ ਅਰ ਉਹ ਦੇਖਦਾ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਏਗਾ। ਸੋ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੇਵਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਰਬਲਤਾ ਹੀ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕਿੰਤੂ ਜਦ ਸ਼ੇਰ ਕਿਸੇ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਤਦ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਘੰਡ ਭੰਨ ਕੇ ਸਿੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਰ ਆਪ ਦੋ ਯਾ ਚਾਰ ਕੋਸ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਮਾਰਨੇ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਪਰ ਉਹ ਸ਼ਕਾਰ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜੋ ਆ ਕੇ ਛੇੜੇ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਏਹੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਇਸ ਬਾਤ ਨੂੰ ਜਾਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਵਸਤੂ ਹੈ ਸੋ ਜੇ ਅਸੀਂ ਛੇੜਾਂਗੇ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਨਾਸ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ।
ਇਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ਼ਰੀਰਕ ਬਲ ਹੈ ਉਸ ਪਾਸ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸੰਪਤਾ ਹੈ ਅਰ ਜਿਸ ਪਾਸ ਸ਼ਰੀਰਕ ਬਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਧਨ ਸੰਪਦਾ ਬਲਵਾਨ ਪੁਰਖਾਂ ਦੀ ਹੀ ਹੈ ਅਰ ਉਸ ਨਿਧ ਦੀ ਰਾਖੀ ਹੀ ਕੇਵਲ ਉਸ ਨਿਰਬਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਹੈ।
ਮਹਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਇਸ ਬਾਤ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਤਨਾ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਜਵਾਹਰਾਤ ਸੀ ਸੋ ਕਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਆਇਆ ਸੀ ਅਰ ਸੋਮਨਾਥ ਦੇ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਲੱਖ ਦਾ ਮਾਲ ਓੜਕ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਆਇਆ ਸੀ।
ਇਸ ਦਾ ਉੱਤਰ ਏਹੋ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ “ਮਹਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਦੇ’ ਜਦੋਂ ਇਸ ਪਰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਏ ਕਿ “ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ਕਿਉਂ ਆਇਆ ਤਦ ਇਸ ਦਾ ਏਹੋ ਉੱਤਰ ਦੇਨਗੇ “ਕਿ ਉਹ ਬਲਵਾਨ ਸੀ’ ਇਸ ਤੇ ਸਾਫ ਸਾਬਤ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕਦੇ ਇਸ ਦੇਸ ਦੇ ਰਹਨੇ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਮਹਮੂਦ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਬਲ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਲੋਗ ਉਸ ਦੇ ਹਸਤੀ ਘੋੜੇ ਅਤੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਲੁੱਟਨੇ ਤਾਂ ਕਿਧਰੇ ਰਹੇ, ਕਿੰਤੂ ਉਸੀ ਦੀ ਤੁਰਕੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਥੋਂ ਕੁੱਲੇ ਭੀ ਉਤਾਰ ਕੇ ਨੰਗੇ ਸਿਰੋਂ ਕਰਕੇ ਦੇਸੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦੇਂਦੇ
ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਪਨੇ ਬਚਾਓ ਵਾਸਤੇ ਸਭ ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਸਾਧਨ ਬਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਦ ਅਹਮਦਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਮਾਰੀ ਸੀ ਤਦ ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਭੀ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਉਠਾਇਆ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਜ੍ਯਾਦਹ ਬਲ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰਾ ਮਾਲ ਉਸ ਦਾ ਸੋਟੇ ਮਾਰ ਕੇ ਖੋਹ ਲੀਤਾ ਸੀ ਅਰ ਪੰਜਾਬੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖ੍ਯਾ ਓਹੋ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ਼ਰੀਰਕ ਬਲ ਹੈ।
(ਖ਼ਾਲਸਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਲਾਹੌਰ, ੮ ਮਈ ੧੮੯੬, ਪੰਨਾ ੫)
ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ
