ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੋ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁਖੋਂ ੯ ਫਰਵਰੀ ੧੮੦੧ ਈ. ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ੧੮੧੨ ਈ. ਵਿਚ ਸ. ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕਨੱਈਆ ਦੀ ਪੁਤਰੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।
ਇਸ ਨੂੰ ੧੮੧੧ ਈ. ਵਿਚ ਕਨੱਈਆ ਮਿਸਲ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ੧੮੧੨ ਈ. ਵਿਚ ਰਾਜੋਰੀ ਤੇ ਭਿੰਬਰ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ੧੮੧੮ ਈ. ਵਿਚ ਮੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ੧੮੧੯ ਈ. ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਿਮ ਸਮੇਂ ਰਾਜ ਤਿਲਕ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਵਜ਼ੀਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਨਾਲ ਬੜਾ ਸਨੇਹ ਸੀ। ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵੇ ਨਾਲ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ਸੀ। ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਉ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਕੰਨ ਭਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਉਹ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ੯ ਅਕਤੂਬਰ ੧੮੩੯ ਈ. ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਡੋਗਰਿਆਂ ਨੇ ਕੈਦ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ੫ ਨਵੰਬਰ ੧੮੪੦ ਈ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁਤਰ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਸੀ ਚਾਲਾਂ ਦੀ ਭੇਟਾ ਗਿਆ।
